Αντίθετα με την μάλλον κρατούσα αντίληψη, η υιοθεσία ενός ανηλίκου από έναν μεμονωμένο ενήλικο, άνδρα ή γυναίκα, εκ του νόμου επιτρέπεται, υπό τις ίδιες μάλιστα προϋποθέσεις και με την ανάλογη διαδικασία που απαιτούνται για την υιοθεσία ενός ανηλίκου από ένα ζευγάρι ετερόφυλων προσώπων (άρθρα 1542 επ. ΑΚ, όπως ισχύουν σήμερα).
Συγκεκριμένα, οι προϋποθέσεις για την υιοθεσία ενός ανηλίκου (υιοθετούμενος) από έναν ενήλικο (υιοθετών), είναι οι εξής:
α) Ο υιοθετών θα πρέπει να έχει ικανότητα προς δικαιοπραξία (εξαιρούνται, για παράδειγμα, τα πρόσωπα που έχουν τεθεί υπό δικαστική συμπαράσταση). Επίσης, να έχει συμπληρώσει το τριακοστό, αλλά όχι το εξηκοστό έτος της ηλικίας του.
β) Η διαφορά ηλικίας του υιοθετούντος και του υιοθετουμένου θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη των 18, αλλά μικρότερη των 50 ετών (με βάση το νόμο, επιτρέπεται η διαφορά αυτή να είναι μόλις 15 έτη, εφόσον συντρέχει σπουδαίος λόγος).
γ) Ο ανήλικος δεν θα πρέπει να είναι ήδη υιοθετημένος από τρίτο πρόσωπο (εκτός αν η προγενέστερη υιοθεσία έχει λυθεί).
δ) Ο υιοθετούμενος, εφόσον έχει συμπληρώσει το δωδέκατο έτος της ηλικίας του, πρέπει να δηλώσει τη συναίνεσή του στην υιοθεσία.
ε) Ομοίως, απαιτείται καταρχήν η συναίνεση των βιολογικών γονέων, ή του δικαστικού συμπαραστάτη, ή του επιτρόπου του υιοθετουμένου. Ωστόσο, ο νέος Νόμος 3719 / ΦΕΚ Α΄ 241/26.11.2008 προβλέπει -σε ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις- τη δυνατότητα αναπλήρωσης της συναίνεσης των προσώπων αυτών με την απόφαση του δικαστηρίου που απαγγέλει την υιοθεσία.
Η συναίνεση στις υπό δ΄ και ε΄ περιπτώσεις, δηλώνεται ενώπιον ορισμένου μέλους της σύνθεσης του δικαστηρίου που τελεί την υιοθεσία, χωρίς να λαμβάνει δημοσιότητα.
Η διαδικασία που ακολουθείται για την υιοθεσία του ανηλίκου διαφέρει, ανάλογα με το αν πρόκειται για υιοθεσία ιδιωτική (όταν υπάρχει απευθείας συνεννόηση των φυσικών γονέων ή του επιτρόπου του ανηλίκου και του υποψήφιου θετού γονέα), ή δημόσια (όταν δηλαδή ζητείται η συνδρομή / διαμεσολάβηση ενός δημοσίου ιδρύματος / οργανισμού για την εύρεση ανηλίκου προς υιοθεσία). Στην πρώτη περίπτωση ο Νόμος προβλέπει, ότι οι φυσικοί γονείς ή ο επίτροπος και οι υποψήφιοι θετοί γονείς, οφείλουν να ανακοινώσουν πριν από την παράδοση του παιδιού, ή εντός ενός μηνός από αυτήν, τη σχετική πρόθεση τους στην αρμόδια κοινωνική υπηρεσία. Στη δεύτερη περίπτωση, αντίθετα, η διαδικασία ξεκινά με την αίτηση του ενδιαφερομένου προς το δημόσιο ίδρυμα / οργανισμό για συγκεκριμένο ανήλικο (που συνοδεύεται από πιστοποιητικά υγείας, οικογενειακής και οικονομικής κατάστασης, ποινικό μητρώο, κ.α.). Και στις δύο περιπτώσεις, η κοινωνική υπηρεσία ή το δημόσιο ίδρυμα/ οργανισμός, διενεργούν κοινωνική έρευνα, προκειμένου να διαγνωσθεί αν η υιοθεσία θα αποβεί προς το συμφέρον του ανηλίκου και υποβάλουν σχετική έκθεση προς το δικαστήριο εντός εξαμήνου από την υποβολή της αίτησης. Κατόπιν, η υπόθεση εκδικάζεται ενώπιον ειδικού τμήματος του κατά τόπο αρμόδιου Πολυμελούς Πρωτοδικείου, που αποτελείται από εξειδικευμένους και έμπειρους δικαστές, κατά την εκούσια διαδικασία. Τα αποτελέσματα δε της υιοθεσίας επέρχονται, όταν η απόφαση αυτή καταστεί τελεσίδικη.
Ας σημειωθεί ότι, ορισμένα δημόσια ιδρύματα, ενδέχεται να αρνηθούν την υιοθεσία ανηλίκου από ανύπαντρο ενήλικο, επικαλούμενα εσωτερικό κανονισμό ή απλώς το συμφέρον του τέκνου. Ωστόσο, το Δικαστήριο που κρίνει αποφασιστικά επί της υπόθεσης, δεν δεσμεύεται από τη σχετική έκθεση του ιδρύματος, ούτε από τον τυχόν εσωτερικό κανονισμό αυτού, ο οποίος κατισχύει του Νόμου και δεν μπορεί να τον περιορίζει.
Το δικαστήριο δεν δεσμεύεται ούτε από την έκθεση της κοινωνικής υπηρεσίας. Κατ’ εξαίρεση μόνο δεσμεύεται από την γνώμη αυτής, όταν η εν λόγω υπηρεσία έχει οριστεί ως επίτροπος κατά το αρθρ. 1600 ΑΚ, οπότε απαιτείται η συναίνεσή της υπό αυτή όμως την ιδιότητα.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αναζητήσουν σχετικές πληροφορίες στον Εθνικό Οργανισμό Προνοίας του τόπου κατοικίας τους (Ε.Ο.Π. Αθηνών, 210 6456118, Λεωφ. Αλεξάνδρας αρ. 196), όπως επίσης σε κάποιο δημόσιο ίδρυμα (Κέντρο Βρεφών Μητέρα 210 2640614,-5 στους Αγίους Αναργύρους, Αναρρωτήριο Πεντέλης, Δημοτικό Βρεφοκομείο Θεσσαλονίκης ο «Άγιος Στυλιανός», Παιδόπολη Άγιος Ανδρέας στο Καλαμάκι), ή σε άλλα περιφερειακά ιδρύματα.
Αντί επιλόγου.. ένα προοδευτικό νομοθετικό πλαίσιο αποτυπώνει συχνά την τάση διαμόρφωσης των κοινωνικών αντιλήψεων. Η καθιέρωση όμως της τάσης αυτής και η μεταβολή των κοινωνικών αντιλήψεων, ακολουθούν το δικό τους ρυθμό. Έτσι, η διαμόρφωση των εννόμων σχέσεων σύμφωνα με τον εκάστοτε νόμο, διέρχεται το φίλτρο των ανθρώπων που καλούνται να τον εφαρμόσουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο νόμος θα παραμείνει ανεφάρμοστος επειδή κάποιοι από εμάς διαφωνούν, απλώς σημαίνει ίσως ότι θα πρέπει κάποιοι άλλοι να τολμήσουν να διεκδικήσουν τα δικαιώματα που αυτός τους αναγνωρίζει.
Περίληψη του άρθρου είχε δημοσιευθεί στην εφημερίδα της Καθημερινής στις 14/11/2009
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας.
